skip to main content

Kristenisasi di Pulau Dewata pada Era Kolonial Belanda

*Tri Wahyuning M. Irsyam  -  Dosen Luar Biasa Departemen Sejarah Fakultas Ilmu Budaya Universitas Indonesia, Indonesia
Open Access Copyright (c) 2018 Jurnal Sejarah Citra Lekha under http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0.

Citation Format:
Abstract

This article discusses Christianization in Bali during the late XIX until XX century that was not only become religious phenomena, but also the pragmatical of government policy. It is compiled with historical method. According to the study, it can be delivered that Bali in the Dutch colonial era was in a tense situation. It was not only because the new religion came from the other parts of the world and therefore considered as alien by the local community based on Hinduism, but also discrimination against the zending institution conducted by the colonial regime. In the macro policy level, the government put into zending and mission became counterpart as well as media to conquer and civilize the colonies in order to face of Islamic radicalism as a common enemy. However, the government viewed that Bali as a strategic partner against the common enemy. Christianization was feared to lead a strong rejection from the Balinese people and ultimately led to resistance of the government. Therefore, the government prohibited zending in Bali despite the reasons that were not commonly found in the dominant politics of cultural preservation. 

Fulltext View|Download
Keywords: Zending; Christenization; Islamophobia; Civilization; Bali

Article Metrics:

  1. “28ste Algemeene vergadering van het Aardrijkskundig Genootschap” dalam Rotterdam Nieuwsblad, 16 Februari 1880, lembar ke-2
  2. “Actualiteiten uit Bali”, De Indische Courant, 9 September 1935
  3. “Bali en Zending”, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 20 September 1924
  4. “Bali”, Soerabajasch Handelsblad, 6 Juli 1931
  5. “Bali Reis”, Bataviaasch Nieuwsblad, 1 November 1932
  6. “Bali en de Zending”, Bataviaasch Nieuwsblad, 18 Februari 1935
  7. “Begrooting van Onderwijs”, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch Indie, 5 Agustus 1933
  8. Bhattacharjee, A. (1981). Greater India. New Delhi: Munshiram Manoharlal, 1981)
  9. “Binnenlandsch” dalam Arnhemsche Courant, 22 Desember 1882
  10. Boon, J. A. (1977). The Anthropological Romance of Bali 1597-1972; Dynamic Perspective in Marriage and Caste, Politics, and Religion. New York: Cambridge University Press
  11. “De Islam op Bali”, Nieuwe Rotterdamsche Courant, 3 Agustus 1929
  12. “De Jaarvergadering der Vereeniging voor Hooger Onderwijs”, De Heraut voor de Gereformeerd Kerken in Nederland, 28 Juni 1925
  13. “De Zending in Ned. Indie”, Bataviaasch Nieuwsblad, 15 Oktober 1935
  14. “De Zending op Bali”, De Indische Courant, 3 Desember 1932
  15. “Eenvoudig een Schandaal”, Soerabajasch Handelsblad, 8 Agustus 1882
  16. “Fabricius en Zending”, De Indische Courant, 1 Februari 1936
  17. Fasseur, C. (2009). Wilhelmina. Hilversum: Balans Uitgeverij
  18. Garraghan, G. J. (1957). A Guide to Historical Method. East Fordham Road & New York: Fordham University Press
  19. Gunning, J. W. (1913). Zending en Inlandsch Onderwijs: Een Woord naar Aanleiding van de Laatste Kamerdebatten. Utrecht: Kemmink en Zoon
  20. Hanna, W. A. (2016). Brief History of Bali: Piracy, Slavery, Opium and Guns: Story of an Island Paradise. Tokyo: Tutle Publishing
  21. “Het Calvinisme op Bali” De Locomotief, tanggal 25 Agustus 1877
  22. Hindoeism” Java Post, 17 November 1916
  23. Hueting, A. (1914). “Over neutraliteit van heeren Oost Indische bestuur-ambtenaren tegenover de Christelijke Zending”, Mededeelingen van Nederlandsch Zendingsgenootschap
  24. “In en om de Tweede Kamer” Het nieuws van den dag voor Nederlandsch Indie, 22 Maret 1933
  25. “Ingezonden Stukken”, Soerabajach Handelsblad, 12 September 1881
  26. “Ingezonde Stukken”, De Java Bode, 1 Desember 1881
  27. “Ingezonde Stukken”, Soerabajasch Handelsblad, 5 Agustus 1881
  28. “Kerk en School”, Het Nieuws van den dag voor Nederlandsch Indie, 26 November 1932
  29. Koloniaal Verslag over het jaar 1856
  30. Koloniaal Verslag over het jaar 1857
  31. Koloniaal Verslag over het jaar 1864
  32. Koloniaal Verslag over het jaar 1867
  33. Koloniaal Verslag over het jaar 1868
  34. Koloniaal Verslag over het jaar 1870
  35. Koloniaal Verslag over het Jaar 1882
  36. Lekkerkerker, C. “Bali, Zending, en Missie”, Bataviaasch Nieuwsblad, 4 Januari 1933
  37. “Leestafel”, Stemmen des Tijds 1914
  38. “Leidraad Zending”, Gereformeerd Jongelingsblad, 20 Maret 1914
  39. “Lezing Mr. C. Van Helsdingen”, Soerabajasch Handelsblad, 2 Desember 1932
  40. Loenen, J. (1877). “Zending en Onderwijs”, Tijdschrift voor Zendingswetenschap, Vol. 21-22: 187
  41. “Martelaarsbloed op Bali”, Nederlandsch Zendingjaarboekje, 1 Januari 1904
  42. McIntosh, J. ”Negotiating Musical Boundaries and Frontiers: Tourism, Child Performers, and the Tourist Ethnographer in Bali, Indonesia” dalam S. Kruger and R. Trandafoiu (2014). The Globalization of Musics in Transit: Music Migration and Tourism. New York: Taylor and Francis
  43. “Nederlandsche Kolonien”, Algemeen Handelsblad, 31 Agustus 1881
  44. “Niet officiele Gedeelte” Surinaamsch Courant en Gouvernement Advertentie, 24 November 1881
  45. Nieuwstjes van Soerabajasch Handelsblad”, Soerabajasch Handelsblad, 16 Maret 1882
  46. Over Bali”, De Indische Courant, 28 November 1932
  47. Protschy, S. Images of Tropics: Environment and Visual Culture in Colonial Indonesia. Leiden: KITLV Press
  48. “Regering en neutraliteit”, Bataviaasch Nieuwsblad, 6 Desember 1932
  49. Robinson, G. (1998). The Dark Side of Paradise: Political Violence in Bali. Ithaca: Cornell University Press
  50. Spielvogel, J. J. (2012). Western Civilization. Boston: Wadsworth Publ
  51. Staatsblad van Nederlandsch Indie, Tahun 1849 No. 39
  52. Staatsblad van Nederlandsch Indie, tahun 1866, No. 6
  53. Staatsblad van Nederlandsch Indie, Tahun 1907 No. 449
  54. Suminto, H. A. (1985). Politik Islam Hindia Belanda: Het Kantoor voor Inlandsche Zaken. Jakarta: LP3ES
  55. “Uit den Volksraad”, Het Nieuws van den dag voor Nederlandsch Indie, 16 Februari 1933
  56. van der End, T. (2006). Sumber-Sumber Zending tentang Sejarah Gereja di Jawa Barat 1858-1963. Jakarta: BPK Gunung Mulia
  57. van der Kraan, A. (1990). Lombok: Conquest, Colonization, and Underdevelopment 1870-1940. Portsmouth: Heineman Educational Book
  58. van Eck, B. (1877). “De Zending en de Balienezen”, De Standaard, 9 Juli 1877
  59. van Eck, R. (1879). “Bali”, Tijdschrift voor Nederlandsch Indie, Jilid I: 170
  60. van Eerde, J. C. (1911). “Hindu Javaansche en Balische Eeredienst”. Bijdrage tot Koninklijk Instituut
  61. Wener, M. J. (1995). Visible and Invisible Realm: Power, Magic and Colonial Conquest in Bali. Chicago: The University of Chicago Press
  62. Woller, J. (1943). Als officier van gezondheid naar Nederlandsch Indie. Utrecht: Erven J. Bijleveld
  63. “Zending en Missie in Bali”, De Indische Courant, tanggal 21 Februari 1935
  64. “Zending op Bali gewenscht”, Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch Indie, 25 Mei 1932
  65. “Zending, Evangelisatie en School”, De Heraut voor Gereformeerd Kerken in Nederland, 18 Januari 1925

Last update:

No citation recorded.

Last update: 2024-12-19 12:54:58

No citation recorded.